De Russische etymologie van doerak
Jij, doerak! Dat klinkt nu niet echt intimiderend. Tegenwoordig zeggen we doerak vooral tegen kinderen. Maar bij zijn introductie in onze taal was het écht een scheldwoord. Ik neem je mee naar de etymologie van doerak!
De etymologie van doerak brengt ons bij Rusland. Doerak is oorspronkelijk namelijk een Russisch scheldwoord. In Rusland en omgeving betekent durak domkop of dwaas. Het is een afleiding van het Russische woord dur (dwaasheid, flauwekul) en verwant aan durnój (slecht, dom). Allemaal onaardige associaties, dus!
Maar hoe hebben wij dit woord dan opgepikt? Nou, volgens het Etymologisch Woordenboek van de Nederlandse Taal namen we het rond 1813 en 1814 het over van West- en Zuid-Russische soldaten: de Kozakken. Deze beste mensen kwamen ons bevrijden van de troepen van Napoleon en de zijnen. Kennelijk waren dat nogal een stelletje doerakken.
Doerak in de Nederlandse taal
Toch duurt het nog tot 1879 voordat doerak schriftelijk vastgelegd in onze taal. En inderdaad: zijn definitie was toen een stuk heftiger. De eerste betekenis van doerak was scheldwoord. In 1887 was dat zelfs smeerlap, laaghartig mens of schoft. Oef!
Later verwaterde deze betekenis wat. De Van Dale spreekt zelfs van een ‘liefkozende manier om iemand deugniet te noemen’.
Leuk feitje: Het Nederlands staat bekend om zijn ‘lieve’ scheldwoorden. Vlegel, bijvoorbeeld. Of wat dacht je van bengel? Zowel vlegel als bengel zijn oorspronkelijk afgeleid van een bepaald instrument. Een bengel was vroeger een knuppel, terwijl een vlegel een pikhouweel was! Geen voorwerpen die je graag tegen je wilt hebben!
Meer etymologievoer: de aangename betekenis achter lekker
Wist je dat… leuk ooit ‘slang’ was onder jongeren?
