De geschiedenis achter het woord computer
Computers zijn ooit bedacht om moeilijke (rekenkundige) problemen op te lossen. Dit blijkt ook uit zijn oorspronkelijke betekenis uit 1957: elektronisch rekentuig. Maar wist je dat wij mensen ook ooit als computers gezien werden? Ik neem je mee door de geschiedenis van het woord computer!
De hedendaagse betekenis van computer is een elektronisch apparaat voor het opslaan en verwerken van gegevens. Het heeft echter een flinke weg moeten gaan, voordat het hierop kwam. Ik neem je mee daarom mee door het hele verhaal! Verwacht de komende onderwerpen:
- Computare; de oorsprong van het woord computer
- De computer als mens
- Analytical Engine: de eerste computer
- Opkomst van de moderne computer
1. Computare; de oorsprong van het woord computer
Het spreekwoord iets op je kerfstok hebben betekent dat je iets gedaan hebt wat niet mag of wat strafbaar is.
In het aloude Romeinse Rijk kerfden winkeliers in zogenoemde kerfstokken (wat dus letterlijk stokken waren) om bij te houden of iemand een schuld bij hen had. Het maken van dergelijke inkervingen, noemden ze imputāre (wat op zijn beurt komt van putāre – snijden, bijknippen, schatten). Het bij elkaar optellen van al deze schulden noemde men computāre. Computāre ging zo langzamerhand synoniem staan voor het woord rekenen.
Leuk feitje: Iets op je kerfstok hebben komt dus weg van het feit dat je aankopen had, die nog niet zijn betaald!
2. De computer als mens
Fastforward naar 1731, het Verenigd Koninkrijk. “And be so good a Computer as to keep within it”, schreef het Edinburgh Weekly Journal toen. Dit betekende zoiets als: “En wees zo’n goede computer dat je daar niet overheen gaat.” Computer stond in dit geval voor een persoon die berekeningen maakte. In het Verenigd Koninkrijk was het zelfs gebruikelijk om dit woord te gebruiken bij baanomschrijvingen als ze mensen zochten die geweldig konden rekenen.
Waarom ze zo iemand computer noemden? Dit komt van het Engelse werkwoord compute, berekenen of uitrekenen – afgeleid van dat eerder genoemde Latijnse computāre. Een computer was in feite een berekenaar!
3. Analytical Engine: de eerste computer
Wij mensen zochten echter altijd naar manieren om dit moeilijke rekenkundig werk een stukje gemakkelijker te maken. Het eerder genoemde kerfstok is hiervan een voorbeeld, maar ook het aloude telraam en natuurlijk rekenmachine.
Het was in 1833 toen de Engelsman Charles Babbage met de Analytical Engine het fundament legde voor iets wat met recht de allereerste ‘computer’ genoemd mag worden. Hij ontwierp een soort rekenmachine waar je met de invoer van ponskaarten wiskundige berekeningen in het mechanische apparaat kon ‘programmeren’. Hij heeft dit concept echter nooit realiteit kunnen maken.
Nog een leuk feitje: Ter ere van de 200e geboortedag van Charles Babbage hebben wetenschappers in 1991 zijn allereerste computer alsnog tot leven gebracht met de materialen van toen. En jawel, de uitvinding werkte naar behoren!
4. De opkomst van de moderne computer
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog was de vraag naar apparaten als deze gigantisch. Het was toen dat de allereerste elektronische computer ook gemaakt werd: de Colossus. Deze gebruikten de Engelsen vanaf 1943 om de geheime codes van die Duitse doerakken te kraken. Zijn bestaan was echter super geheim, waardoor de Amerikaanse ENIAC (1946) , die twee klaslokalen in beslag nam, vaak gezien wordt als de eerste computer. Ook deze was overigens vooral voor oorlogsdoeleinden bedoeld; hij kon in dertig seconden de trajecten van vijandelijke raketten berekenen (iets waar wij mensen twintig uur over zouden doen).
Tegenwoordig maken onze smartphones, desktops of en laptops niet alleen berekeningen (of oorlogen), maar ons hele leven een stukje gemakkelijker. Wie had gedacht computers zo’n uitgebreide geschiedenis op hun kerfstok zouden hebben?
Meer etymologievoer: de verrassende betekenis achter Pokémon
Wist je dat… het woord videospel specifiek bedacht is om Pong te beschrijven?
