De poëtische betekenis achter idyllisch
“Bekoorlijk door landelijke eenvoud en liefelijkheid” is de betekenis van idyllisch in de Nederlandse taal. Een idyllische omgeving is een plek om verliefd op te worden, een plek met een oase van rust. Maar ook: een dichtvorm die zijn oorsprong al kent in de Oudheid.
Het is soms bijzonder hoeveel de geschiedenis verandert, en tegelijkertijd hoe weinig. Toen de Griekse dichter Theókritos (Theocritus) op een mooie dag in de 3e eeuw voor Christus zijn eerste ειδυλλιον (eidyllion) schreef, was dit als reactie op de steeds groter wordende stadscultuur in zijn vaderland. In dit gedicht beschreef hij de pracht van het landleven. Deze proza, deze ειδυλλια, kwamen later ook wel bekend te staan als idyllen.
Een idylle is een kort gedichtje, waarin voornamelijk landschappen en landelijke taferelen worden beschreven. Oorspronkelijk is het een verkleinwoord van het Griekse eĩdos, wat vorm of gedaante betekent. ειδυλλιον kun je dus letterlijk vertalen als kleine beeltenis.
Leuk feitje: Idyllisch wordt vaak in verband gebracht met Arcadië. Dit was volgens de oude Grieken een ideale wereld dat er ooit geweest zou zijn aan het begin van de mensheid. Een plek waar de zon nooit ophoudt met schijnen, de bloemen altijd bloeien en er fruit en groen is zo ver je kunt kijken. Arcadisch is dan ook een synoniem van idyllisch!
Idyllisch in de Nederlandse taal
Idyllisch komt van deze dichtvorm, en betekent dus feitelijk: met betrekking op een idylle. Dit blijkt ook nog uit zijn allereerste definitie in onze taal, uit 1824: velddichterlijk, herderlijk.
Idyllisch heeft een lange weg moeten gaan, voordat het in ons kikkerlandje terecht kwam. We hebben het letterlijk overgenomen van het Duitse idyllisch, dat, inderdaad, op precies dezelfde manier wordt geschreven. Ons buurland kende dit concept namelijk al een halve eeuw eerder: Duitsers spraken in 1784 al van Een Herderszang, une Elegante Idille. Al hebben zij het Idille in deze zin letterlijk overgenomen uit het Frans, de boefjes. Het vroegste moderne gebruik van idylle is in het Italiaans te vinden: idillio (pastoraal gedichtje) uit de 16e eeuw.
De reden dat idyllisch uiteindelijk in onze taal terecht is gekomen, kwam doordat deze dichtvorm tijdens de Romantiek (een tijdperk waarin kunst meer aandacht gaf aan de subjectieve, gevoelige kant) een sterke opleving kende. Ook tegenwoordig zijn de herderlijke gedichtjes nog populair: in 2015 en 2016 won Nederlander Ilja Leonard Pfeijffer twee poëzieprijzen met zijn gedichtenbundel Idyllen.
Nog een leuk feitje: Een idylle verwijst tegenwoordig ook naar een landschap vol bloemen. In Nederland zijn er tegenwoordig allerlei idylles aangelegd; plekken waar je kunt genieten van vlinders, bijen en andere insecten.
Meer etymologievoer: de idyllische betekenis achter pittoresk
Wist je dat… schilderij zijn oorsprong kent op een ridderschild?
