De pingelende betekenis achter gitaar
De betekenis van het woord gitaar is: een muziekinstrument met snaren of een meersnarig tokkelinstrument. Een gitaar komt in meerdere smaken: zo kun je de ruigste akkoorden tevoorschijn toveren met een elektrische gitaar en charmeer je je geliefde met de zachte tonen van de akoestische variant. Net als dat het instrument vele varianten kent, kent ook het woord zelf er een hoop.
Het woord gitaar bestaat langer in onze taal dan je zou denken. Tussen 1340 en 1345 is ‘ie voor het eerst in het Middelnederlands vastgelegd als ghitame. Ook toen was de betekenis van gitaar al ‘tokkelinstrument’.
De spelling veranderde echter nogal door de jaren heen. Zo schreven we aan het einde van de 14e eeuw: si hebben ghitteemen, herpen. (zij hebben gitaren, harpen). In 1599? Ghitterne. Pas in 1656 begon het, met de intrede van het Nieuwnederlands, ergens op te lijken: Gitarren. Of nee, toch niet, want twintig jaar daarna maakten we er alweer guitarre van. In 1784 zelfs guitar. Pas in 1839 kreeg het woord zijn huidige spelling: gitaar.
Leuk feitje: De bekende zessnarige klassieke gitaar (ook wel Spaanse gitaar genoemd) is rond 1780 uitgevonden. De elektrische gitaar volgde later: in de jaren ’30 van de vorige eeuw kwam het eerste geluid over speakers.
De etymologie van gitaar
Dat wij maar niet konden besluiten hoe we het moesten schrijven, komt door de etymologie van gitaar. Wij hebben namelijk eerst het Oudfranse woord overgenomen, guiterne, en vervolgens de nieuwe Franse spelling: guitare. Van beide kwamen variaties in schrijfwijze, voor het uiteindelijk gitaar werd. Het kan ook zomaar dat we het de tweede keer direct overnamen van het Spaanse guitarra. De klassieke gitaar, de akoestische variant die vast wel ergens bij je op zolder ligt, wordt namelijk ook wel de Spaanse gitaar genoemd.
De Spanjaarden kwamen op hun naam voor dit snaarinstrument via het Griekse kithárā (snaarinstrument). Dit woord gebruikte men al rond 700 voor Christus! Al speculeert de Etymologiebank dat ze kithárā misschien niet direct uit het Grieks overnamen, maar via het Arabische qītāra. Ja, die Arabieren hielden ook van lekker pingelen op zijn tijd.
De verdere herkomst is onbekend. Sommigen speculeren dat zijn oorsprong bij de Indiase sitar ligt, een eeuwenoud instrument. Dit komt van het Perzische se tār (drie snaren), dat weer van het Proto-Iraanse (een taal die ze voor het jaar 0 in Midden-Oosten spraken) *thraya tanthra is afgeleid. Er is helaas nooit een verband gevonden met de Oudgriekse taal.
Nog een leuk feitje: De kithara is de voorloper van de moderne gitaar. Het oogt een beetje als een mini-harp en is (schrik niet) al in de 8e of 7e eeuw voor christus uitgevonden! Volgens de Griekse mythologie is het instrument bedacht door Hermes, de boodschapper van de Goden.
Meer etymologievoer: de betekenis achter eureka
Wist je dat… muziek komt van de Griekse muzen?
