De levendige betekenis achter fantasie
De betekenis van fantasie is: het vermogen om dingen te verzinnen, je verbeeldingskracht. Iemand met een levendige fantasie kan zich gemakkelijk in situaties inleven of nieuwe verhalen bedenken. Oorspronkelijk is het afgeleid van het prachtige Griekse woord phantasiā. Maar wist je dat we het ook associëren met muziek?
Toen fantasie omstreeks 1270 onze taal binnendrong, betekende het droombeeld of hersenschim. Hersenschim is in die geval een moeilijk woord voor: iets wat alleen maar in de verbeelding bestaat. De betekenis van fantasie was dus ook bijna duizend jaar geleden al min of meer hetzelfde! Toch werd fantasie niet altijd als iets positiefs gezien. Tegen het einde van de Middeleeuwen, zagen we fantasie ook wel als dwaasheid. Iets dat niet waar is. Een onwaarheid.
Die negatieve definities hadden echter gelukkig nooit de overhand. In 1650 stond fantasie officieel voor verbeelding. Ook was het woord populair onder componisten! Sinds de 17e eeuw staat een Fantasie (toen geschreven als phantasie) namelijk ook synoniem voor een ‘instrumentaal stuk met vrije vorm en/of improviserend karakter’. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de volgende zin in 1866: ‘een phantasie van Beethoven voor piano en orchest en koor’. Cool hé?
Leuk feitje: Bohemian Rhapsody van Queen is een zogenaamde rhapsodie: een nummer die allerlei verschillende muziekstijlen combineert. Freddy Mercury had het echter ook Bohemian Fantasy kunnen noemen, want een rhapsodie is onderdeel van het Fantasie-genre!
Phantasia; de etymologie achter fantasie
De intro verklapte het al een beetje: fantasie komt oorspronkelijk van het Oudgriekse phantasiā. Dit prachtige woord betekent: voorstelling, idee of indruk. We kunnen zelfs nog een stapje verder terug: phantasiā is afgeleid van het werkwoord phantázein (zichtbaar maken, tonen). De stam hiervan is phantós: zichtbaar. En dit is (ik hoop dat je het nog volgt) volgens het Etymologisch Woordenboek op zijn beurt een afleiding van phanein (doen verschijnen). In essentie maak je met je fantasie het onzichtbare dus zichtbaar!
We vingen het woord overigens niet direct op van de Oude Grieken. Eerst maakten de Romeinen er rond het jaar 0 phantasia (gedachte, idee) van. Dit woord namen de Fransen circa 1200 over als fantasie en via deze taal is het vervolgens als leenwoord in ons Kikkerlandje gekomen.
Leuk feitje: Dat Oudgriekse werkwoord phanein (doen verschijnen) is van invloed geweest op veel woorden die wij tegenwoordig gebruiken. Ook fenomeen, fantoom, fase en zelfs fancy vloeiden eruit voort!
Meer etymologievoer: de magische betekenis achter sprookje
Wist je dat… toveren komt van oude Germaanse runen?
