De etymologie van konijn

Wie had er gedacht dat er achter zo’n schattig huisdiertje, zo’n spannende herkomst zou schuilen! De etymologie van konijn brengt ons terug naar het Iberisch. Een taal die men nog vóór het Latijn sprak in het Iberische Schiereiland, een plek waar Spanje en Portugal zich bevinden. 

Nu springen konijntjes door vrijwel heel Europa, maar voor de Oudheid was dit wel anders. Toen sprongen ze enkel door het Iberische Schiereiland. Kuni of Koni noemden haar inwoners deze beestjes in het Iberisch, een nu-uitgestorven taal die in oosten en zuiden van Spanje gesproken werd. Toen de Romeinen de boel overnamen, namen zij ook dit kuni over en maakten er cuniculus van. Dit is eigenlijk een verkleinwoord, en betekent dus konijntje!

Leuk feitje: Het Iberisch was een van de weinige niet Indo-Europesetalen in Europa. Dit betekent dat er geen of weinig gelijkenis is met het Frans, Latijn, Nederlands en andere talen die men hier spreekt. Ze gebruikten ook andere letters als wij, wat af te leiden is aan verschillende inscripties (zie foto). Wetenschappers vermoeden dat de taal overeenkomsten had met het huidige Baskisch (ook zo’n niet-Indo-Europese taal), maar er is zo weinig van gevonden, dat dit bijna niet vast te stellen is.

Konijn in de Nederlandse taal

Langzaam maar zeker bevolkten de konijntjes ook andere landen, wat ervoor zorgde dat vele talen het overnamen. Vanuit het Latijn kwam het in het Oudfrans terecht als conil en later (rond 1160) als conin. Het woord verscheen via het Frans ook in het Nederlands als cunin (konijn), maar we maakten hier in 1287 al snel conijn van.

Een taalonderzoek van H.K.J Cowan uit 1962 stelt echter dat wij konijn direct van het Iberische kuni overnamen. Het achtervoegsel -in of -ijn komt volgens hem voort uit de traditionele Germaanse benamingswijze voor jonge dieren. Hetzelfde als bijvoorbeeld de -in bij de Middeleeuwse versies van veulen (volin) of kuiken (kiekin). Hoe dan ook, uiterst bijzonder dat konijn voortkomt uit een taal waarover we eigenlijk niks meer weten!

Nog een leuk feitje: De officiële wetenschappelijke naam voor het Europese konijn is Oryctolagus cuniculus. Oryctolagus bestaat uit de Oudgriekse woorden ὀρυκτός (oruktos, opgraven) en λαγώς (lagōs, haas). Cuniculus is op zijn beurt Latijn voor konijn.

Meer etymologievoer: de knagende etymologie van eekhoorn
Wist je dat… monsters vroeger helemaal niet zo weerzinwekkend waren?