De etymologie achter koekeloeren
Koekeloeren. Een prachtig woord, vind je niet? Officieel betekent koekeloeren volgens de Van Dale: “zitten en uitkijken”. Dit betekent zoiets als: zonder reden iets bekijken. Zoals je op straat naar voorbijlopende mensen kijkt of de hele dag kattenfilmpjes bekijkt op het internet. Wist je overigens dat de etymologie van koekeloeren alles te maken heeft met slakken?
Koekeloeren komt al voor in de Etymologium Teutonicae Linguae, het eerste etymologische woordenboek van de Nederlandse taal. Nederlands taalgeleerde Kiliaan kwam er al in 1599 achter dat we dit woord overnamen uit het Nederduits, een groep van dialecten gesproken aan het grensgebied tussen Nederland en Duitsland. Zij zeiden: kukeluren (zitten uitkijken).
De etymologie van koekeloeren vindt zijn oorsprong in het Nederduitse woord voor slak (kokeloer of kokerol). De eerste betekenis van koekeloeren is hiermee letterlijk: een leven als een slak in zijn eigen huisje leiden. Stoer hé? Gaan we nog verder terug, dan lijkt het te komen van het Oudfranse coque (grote holle schelp) en het Latijnse concha (mossel, schelp).
Betekenis achter koekeloeren in Nederlandse taal
Koekeloeren rolde in 1599 onze taal binnen als kokeloeren. Al spelden we het ook wel als kokerolien.
De betekenis van koekeloeren was toen ook al: “Zonder bezigheid uitkijken”. Maar ook: het kraaien van een haan! Jawel, die welbekende kukelekuu’s noemden we aan het eind van de 16e eeuw ook wel koekeloeren! Als we die variant bedoelden, gebruikten we echter wel een iets andere spelling: kockeloeren. Kockeloeren is volgens het Etymologisch Woordenboek een klanknabootsend woord en komt oorspronkelijk van het Latijnse cucullus (de koekoek). Met de tijd raakte die tweede definitie echter wat verouderd.
Leuk feitje: Een bekend Nederlands televisieprogramma voor kinderen heet ‘Koekeloere’. Hierin trekken hoofdrolspelers Moffel en Piertje de wereld in om antwoord te krijgen op hun vragen!
Meer etymologievoer: de verlichtende betekenis achter foto
Wist je dat… lekker oorspronkelijk alles te maken heeft met likken?
