De betekenis achter de naam Nederland
De letterlijke betekenis van de naam Nederland is: laaggelegen land of laagland. Het is een samenstelling van neder (neerwaarts of laag) en land (natie). Hoewel Nederland in 1813, na de val van het Franse rijk, als officiële landsnaam is vastgelegd, is het zeker niet de eerste keer dat ons land zo genoemd wordt. Klaar voor een tripje door de geschiedenis?
Het begrip Niderland of Niderlande is ontstaan als een aardrijkskundige term. De oudste vermelding komt van de geestelijke Berthold van Regensburg: “Die von Oberlant, dort her von Zürich, die redent vil anders danne die von Niderlande, von Sahsen, die sint ungelîch and der sprâche” zei de beste man in 1275. Dit betekent zoiets als: “Mensen van Oberland, van Zürich, die praten heel anders dan die van Niderlande, van Saksen, die zijn ongelijk in taal.”
Ook toen al was de betekenis van Nederland: laaggelegen land. De term werd gebruikt om het contrast met het hoger gelegen Duitse Rijnland te beschrijven. Dat had de treffende naam Oberlant (opper- of bovenland). Van Regensburg bedoelde overigens niet ons hele kikkerlandje. Het ging hierbij om het gebied tussen de Maas en de Rijn.
Door de gehele Middeleeuwen (en daarna) werd ons land, samen met het huidige België, meer en meer geassocieerd met de term Nederlanden. Ook andere landen in Europa gingen ons zo noemen: in de 15e eeuw zeiden de Fransen al Pays-Bas en de Italianen Paesi Bassi (lage landen), terwijl ze in Zweden Nederländerna zeiden. De Duitsers hielden Niderlanden aan.
Leuk feitje: Ook Vlaanderen was tegen het einde van de Middeleeuwen een veelgebruikte (geografische) term om Nederland te beschrijven. Spanjaarden, Italianen en Engelsen noemden ons gebied pars pro toto, Flandes, Fiandre of Flanders. De definitie? Overstroomd gebied.
Etymologie van de naam Nederland
De etymologie van de naam Nederland brengt ons terug naar de Romeinse Tijd. Het aankaarten van de lage ligging van ons gebied, zat er vanaf het begin al in.
De allereerste nog bekende naam voor ons land, althans voor het zuidelijke deel, was Germania Inferior. Dit refereert naar de laag gelegen positie van ons land ten opzichte van het hoger gelegen deel van de Rijn, wat Germania Superior heette. De Romeinen noemden het noordelijke deel van Nederland (dat ze niet in hun bezit hadden): Germania Magna, wat voor iets staat als ‘Het grootse Germania’. Frisia (Friesland) maakte hier ook onderdeel van uit.
Het is daarom ook geen wonder dat deze contrastrijke termen erin zijn gebleven. De namen van ons gebied in vogelvlucht:
1384 – 1482: Bourgondische Nederlanden (Bourgondische Tijd)
1482 – 1588: Habsburgse Nederlanden (Nederland was hier nog geen eenheidsstaat)
1588 – 1795: Republiek der Verenigde Nederlanden (Noordelijke Nederlanden)
1585 – 1794: Spaanse Nederlanden, Oostenrijkse Nederlanden (Zuidelijke Nederlanden)
1794 – 1813: Napoleon kwam gek doen
1815 – 1830: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (België en Nederland waren hier samen)
1830 – nu: Koninkrijk der Nederlanden (Nederland!)
Leuk feitje: Pak ‘m beet tussen de 10e en 12e eeuw maakten wij deel uit van het Hertogdom Lotharingen (Lotharingia). Grappig genoeg werd dit koninkrijk in 10e eeuw opgedeeld tot een Neder-Lotharingen en een Opper-Lotharingen. Je begrijpt natuurlijk met welk deel ons land werd aangewezen.
Meer etymologievoer: de drassige betekenis achter dorp
Wist je dat… desalniettemin eigenlijk een verbastering is van een andere samenstelling?
